Сағыздың бойы – ең жайлау

 Аманкулова Назерке Балтабекқызы
Алматы қаласы, Әуезов ауданы,

№122 жалпы білім беретін мектептің түлегі

Сағыздың бойы – ең жайлау

Әркімге өзінің туып-өскен ата мекені, кіндік қаны тамған туған жері қымбат. Әрбір отбасының өмірі, өсіп-өркендеуі, бақыт пен қуанышы туған жерімен тығыз байланысты. Сондықтан қазақ халқының «Әркімнің туған жері – Мысыр шаһары» деуі тегін емес.

Мен үшін сондай қастерлі өлке – әкемнің кіндік қаны тамған туған жерім, Сағыз ауылы. Көпшілік бұл ауылды біле бермейді. «Ауылым – Сағыз» десең, кей адамдар таңырқай қарайды. Ендеше, мен сол киелі мекен – Сағыз ауылы туралы айтып өтейін.

Сағыз кенті бұрын Қарақияқты деп аталған. Бұл өңірді ел ертеден қоныстанған. Ол Маңғыстау өңіріндегі адайлардың жазғы жайлауы болған. Кейіннен азғана адайлар көшіп-қонғанымен, жер өңдеушілер серіктестігі мен артельдер құрылған кезде, яғни 1920 жылдардан бастап ел тұрақтап қоныстана бастаған.

Сағыз округі құрамына төрт ауыл кіреді: Сағыз, Былқылдақты, Кенбай және Қоңыраулы. Оның жалпы аумағы шамамен 4658 шаршы шақырым. 2021 жылғы мәліметтерге қарағанда, округ халқы 7 мыңнан аса адамды құрайды. Сағыз ауылының өзінде соңғы онжылдықтарда халық саны айтарлықтай өсіп, елді мекеннің әлеуметтік өмірі жандана түскен.

Сағыз өңірі мал шаруашылығына өте қолайлы өлке. Мұнда қой, ешкі, жылқы, түйе және ірі қара мал өсіріледі. Халық дәстүрлі түрде ет, сүт, жүн өндірумен айналысып, тұрмысын қамтамасыз етеді. Кей ауылдарда картоп және көкөніс егу ісі де жолға қойылған.

Ауыз су мәселесі ауыл тарихында айрықша орын алады. 1938–1966 жылдары су Шұбарқұдық бекетінен теміржол арқылы тасымалданса, 1966 жылдан бастап Ноғайты бекетінен ұзындығы 47 шақырымдық су құбыры тартылып, ауыл тұрғындары ауыз сумен қамтамасыз етілді.

Мен жыл сайын жазғы демалыста Сағыз ауылына барып, туған жердің табиғатын сезінуді дәстүрге айналдырдым. Әр барған сайын ауылдың тынысы мен адамдардың өмірі мені ерекше әсерге бөлейді. Таңертең ерте күн сәулесі даланы алтын түске бояп, алыстан естілген малдың мөңіреген дауысы мен ит үрген үні ауыл өмірінің ырғағын сездіреді.

Өзен бойында асыр салып жүрген балалардың күлкісі, ат тұяғының дүбірі мен самал желдің сарыны — бәрі бір үлкен өмірдің бейнесіндей. Кешке қарай ауыл адамдары дастарқан басында жиналып, әңгіме-дүкен құрып, қымыз ұсынады. Сол сәттерде мен ауылдың жылулығын, адамдардың ақ көңіл, мейірімді болмысын сезінемін. Сағыз маған тек бір мекен емес, өзімнің түп тамырым, халқымның рухы мен салт-дәстүрі сақталған киелі жер болып көрінеді.

Сағыз – қазақ даласындағы шағын ауылдардың бірі ғана емес, тарихы терең, табиғаты бай, халқы еңбекқор мекен. Ол өз тұрғындары үшін де, жалпы қазақ елі үшін де қымбат қазына.

Туған жердің топырағы – әр адамның жүрегіндегі мәңгілік сағыныш пен мақтаныш. Егер жолыңыз түссе, осы бір киелі өлкені өз көзіңізбен көріп, табиғатын тамашалап, қонақжай халқымен жүздесіп қайтыңыз. Сағыздың сайын даласы мен жаны жайсаң халқы әр келген қонақтың жүрегінде ұмытылмас әсер қалдырады.