DOS TY’RALI SIR

DOS TY’RALI SIR

A’mi̇r MOLDABEKOV,

A’l-Farabi’ at. Kaz UY’, f.g’.k.

 

 

Qazaqtyn’ mun’yn ai’typ, jog’yn joqtai’tyn, eli̇ u’s’i̇n emi̇reni̇p, o’zi̇ndegi̇ bardy o’skelen’ urpaqqa daryty’dy oi’lai’tyn, jalyndy jastaryna aqyl qosyp, tek solardy qoldai’tyn alas’tyn’ nar tulg’aly azamattary joq emes. Solardyn’ bi̇ri̇ ja’ne bi̇regei’i̇ – Qazaqstan Respy’bli’kasynyn’ Ma’deni’et qai’ratkeri̇, Jy’rnali’ster Odag’y syi’lyg’ynyn’ lay’reaty, A’l-Farabi’ atyndag’y Qazaq Ulttyq Y’ni’versi’teti̇ jy’rnali’sti’ka faky’lteti̇ni̇n’ ag’a oqyty’s’ysy, respy’bli’kalyq a’n bai’qay’larynyn’ ju’ldegeri̇, sazger – Qudi’yarbek Ag’ybaevpen aramyzdag’y osyndai’ dostyqtyn’ jalg’asyn tapqanyna da talai’ jyldardyn’ ju’zi̇ bolypty.

Tegi̇ tu’ri̇k Anaharsi’s babamyzdan qalg’an myna bi̇r ta’msi̇l bar g’oi’. Onyn’ anasy grek qyzy bolg’an. Sondyqtan, grek ti̇li̇n o’z ti̇li̇ndei’ men’gergen ol Greki’yanyn’ Solon degen fi’losofyna i̇zdep baryp, «sag’an dos bolai’yn dep keldi̇m» dei’di̇. Solon onyn’ o’ti̇ni̇s’i̇n bi̇rden qabyldamastan: «dosty o’z eli̇nen i̇zdegen durys bolar» depti̇. Sonda Anaharsi’s babamyz so’zden tosylmastan: «Sen o’zi̇n’ni̇n’ eli̇n’de turg’an joqsyn’ ba ja’ne o’z so’zi̇n’e jay’ap berdi̇n’. Bul endes’e, meni̇men dostasqyn’ kelgeni̇ bolar» depti̇. Myna adamnyn’ tegi̇n emesi̇n bi̇lgen Solon ony bi̇rden jyly qabyldap, son’y o’mi̇r boi’g’y dostyqqa ulasypty. Mi̇ne, sol si’yaqty, Qudi’yarbekpen dostyg’ymyz da o’tken g’asyrdyn’ sekseni̇ns’i̇ jyldarynda Qostanai’ oblysynyn’ astyqty o’n’i̇ri̇nde bastalg’an edi̇. Ekey’mi̇z a’r ku’ndi̇ bi̇rge atyryp, tynym tappastan, astyqty alqaptan teleradi’o efi’ri̇ne egi̇ndi̇ alqaptan arnai’y reportajdar ju’rgi̇zgen edi̇k. Budan son’ da Qudeken’ on jyldan astam ta’y’elsi̇z Qazaqstan Respy’bli’kasynyn’ Parlamenti̇nde arnai’y ti̇ls’i̇ bolyp qyzmet atqardy. Onyn’ osynay’ en’begi̇ eskeri̇li̇p, jaqynda g’ana Elbasynyn’ bui’ryg’ymen «Qazaqstan Konsti’ty’c’i’yasyna – 20 jyl» merekeli̇k medali̇men nagradtaldy.

O’mi̇rdi̇n san aly’an soqpaqtaryn ko’rgen Qudi’yarbek 1987-2000 jyldary uzaq y’aqyt u’lken s’an’yraq Qazaq radi’osynda ki̇s’i̇ ti̇ls’i̇den bastap, bas di’rektorg’a dei’i̇n qyzmet atqardy. Respy’bli’kadag’y tun’g’ys’ elektrondy BAQ-n’ bi̇ri̇ reti̇nde Qazaq radi’osynda «Ta’y’li̇k tynysy» , «Panorama dnya» seki̇ldi̇ aqparattyq-sazdy bag’darlamalardyn’ sandy apparaty’radan habar taraty’yna atsalysty. On u’s’ jyldai’ respy’bli’kanyn’ gazet-jy’rnaldarynda en’bek etti̇. Qudeken’ jastai’ynan esse, o’len’, a’n’gi̇me, maqala jazyp, S’erhan Murtaza, Muqag’ali’ Maqataev, S’a’ms’i̇ Qaldayaqov, Beken Jamaqaev syndy tulg’alardy o’zi̇ne mektep etti̇.

1980 jyly ko’rnekti̇ aqyn M. A’li̇mbaevtyn’ tusay’keseri̇men balalarg’a arnalg’an bi̇r top o’len’i̇ «Baldyrg’an» jy’rnalynda jari’yalanyp, oqyrman jyly qabyldag’an edi̇. Sodan beri̇ onyn’ a’n’gi̇meleri̇, o’len’ balladalary, oc’erkteri̇ respy’bli’kalyq basylymdarda ji’i̇ ko’ri̇ni̇p, «Jyl on eki̇ ai’», «Balalar a’ni̇», «Mahabbat nazy», «Bereke bastay’y», «Bi̇z – oktyabratpyz», t.b. onnan astam ji’naqtarg’a endi̇. «Qarlyg’as’tar» – tun’g’ys’ o’len’der ji’nag’y, «U’zi̇lmegen u’mi̇t» dep atalatyn povesi̇, «Ai’nalai’yn» – balalarg’a arnalg’an o’len’der men ertegi̇ler, «Qazaq radi’osy – 80» dep atalatyn zerttey’ ki̇taptary bar. Onyn’ jazg’an «Ai’men jarysqan pos’tas’y Jamanqul», «Tazs’a bala», «Ala mysyq», «Tu’i’e qalai’ jyl basynan qur qaldy?» dep atalatyn sc’enari’i’leri̇ boi’yns’a «Qazaqfi’lm» ki’nosty’di’yasynda ani’mac’i’yalyq fi’lmder tu’si̇ri̇ldi̇. Sondai’-aq, «ji̇gi̇tke – jeti̇ o’ner de az» demeks’i̇, Q. Ag’ybaevtyn’ bu’gi̇nderi̇ teleradi’o efi’ri̇nen ji’i̇ oryndalyp ju’rgen otyzdan astam a’nderi̇ bar. 2001 j. On’tu’sti̇k Koreyanyn’ «LG» kompani’yasy s’yg’arg’an «Karaoke» a’n di’ski̇si̇ne 20 a’ni̇ engen. On’as’a otyryp, a’n jazg’anda ry’hani’ ku’s’ alyp, ulttyq mura qundylyqtarymyzdy, salt-da’stu’ri̇mi̇zdi̇, a’det-g’urpymyzdy nasi’hattap, onyn’ bu’gi̇ni̇ men erten’i̇n oi’lai’dy. «Estrada – zamannyn’ talaby. Alai’da, a’nge degen ko’zqaras o’zgeri̇p, da’stu’rli̇ a’ni̇mi̇zdi̇ umytpasaq, onyn’ tu’p negi̇zi̇n ulttyq a’y’enderi̇mi̇zden i̇zdesek eken», – degen ti̇legi̇ bar.

Bu’gi̇nde A’l-Farabi’ atyndag’y QazUY’-n’ jy’rnali’sti’ka faky’lteti̇nde ustaz, ko’pke u’lgi̇, u’s’ bi̇rdei’ qulynynyn’ a’kesi̇, to’rt bi̇rdei’ nemereni̇n’ atasy. Uly – Ag’ybaev Almas – Xalyqaralyq «Bolas’aq» bag’darlamasymen AQS’-tyn’ Vas’i’ngton qalasyndag’y Ameri’kan y’ni’versi’teti̇n (2001j) halyqaralyq ekonomi’ka mamandyg’ynan ja’ne Angli’yanyn’ London y’ni’versi’teti̇ni̇n’ magi’straty’rasyn bi’znes salasy boi’yns’a bi̇ti̇rgen (2013j). Qazi̇r Qazaqstandag’y i̇ri̇ qarjy ortalyg’ynyn’ bi̇ri̇nde basqarma to’rag’asy bolyp qyzmet etedi̇. Qyzy – Ai’da, bi̇zdi̇n’ QazUY’-n’ jy’rnali’sti’ka faky’lteti̇ni̇n’ tu’legi̇, bu’gi̇nde «Qazaqstan turg’yn-u’i’ qurylys» banki̇nde en’bek etse, kenjesi̇ – A’nel, Qazaqstan Respy’bli’kasynyn’ AQS’-tag’y els’i̇li̇gi̇nde menedjer bolyp i̇stei’di̇. Ul men qyz o’si̇p, er jeti̇p, eli̇n’ u’s’i̇n ayanbai’ ter to’kse, ata men anag’a odan asqan baqyt bar ma, si̇ra’?! Qudeken’ de bary da, nary da bolg’an u’s’ balapanyn maqtan tutady.

Sog’ystan kei’i̇ngi̇ 50-s’i̇ jyldardyn’ urpag’y ol – bi̇r ki̇si̇dei’ qi’yndyqty ko’ri̇p o’skeni̇n jasyrmai’dy.

  • Ku’zdi̇n’ yzg’arly sy’yq jeli̇ anamnan to’rt ai’lyg’ymda qalg’an meni̇ samal bop ai’malap su’i’di̇, qystyn’ bet qari’tyn ayazy judyryqtai’ ju’regi̇mnen tarag’an qan tamyrlaryma ai’ryqs’a jyly’ qui’dy, s’i̇ldeni̇n’ qus qanatyn ku’i’di̇reti̇n aptap ystyg’y janyma jai’ taptyrar salqyn lep bop esti̇, ko’gi̇ldi̇r

ko’ktemni̇n’ jai’mas’y’aq ku’ni̇ bug’anamdy beki̇ti̇p, su’i’ekteri̇mdi̇ qatai’typ, ayag’ymnan qaz turg’yzdy, – dei’di̇ ol.

«Tym bolmasa bi̇r dosy joq adam o’mi̇r su’rmei’-aq qoi’sa bolady» degen eken ataqty Demokri’t. Ol zamanda da mi̇nsi̇z dos taby’ da’l bu’gi̇ngi̇ ku’ndegi̇dei’ qi’yn bolsa kerek. Sol ai’tqandai’, jan-jag’yna ju’rek jyly’yn tarata ju’reti̇n, o’z ka’si̇bi̇nen bereket tay’yp, ki̇s’i̇ge – ag’a, u’lkenge – i̇ni̇ bola bi̇lgen Qudi’yarbek Ag’ybaevtai’ abzal azamattyn’ aramyzda ju’rgeni̇n a’ri̇ptesteri̇,