МЕН – ӘЛЕМНІҢ БІР БӨЛШЕГІ

МЕН – ӘЛЕМНІҢ БІР БӨЛШЕГІ

 

 

 

Ең құдіретті суретші – Қүдай екеніне шек келтірмеймін. Қалған суретшілер – көз байлаушьиіас. Мен бәрін алдыңғы планда көремін. Табиғат дегеніміз – сүлулық, жетіліп, кемеліне келген – әлем. Гүл біткен – Қүдірет. Адамдар – Ғаламат жаратылыс. Бәрі – бірін бірі қайталамайтын бірегей дүние.

 

Менің жаным тым нәзік. Тіпті қураған бүтақ жатқан шалшық судан қаншама түс пен таңғалар- лық сүлулықты көремін! ЕІалитрадағы бояу атаулы түс үшін жеткіліксіз. Табиғат – қол жеткісіз. Ақ немесе сүр кенептің алдында отырып, мен маған қарай қалқып, жылжып келе жатқан заттарды немесе денелерд: көремін. Жағылған бояу мен үшін – жан айқайы. Түс – қуаныш, түс – шаттық, түс дегеніңіз – мен!

Ашық күлгін және сары түстерді жаным сүйеді. Ал киімнен қара түстіні үнатамын. Суретті масти- хинмен саламын. Жазған кезімде қолым үша жөнеледі, мен сонда өзімнің жасы жеткен адам екенімді әрі сырқат екенімді үмытып кетемін. Мен жасара түсемін! Мен өмір сүремін! Мен тыныс аламын! Мен жай ғана тіршілік етіп жүрген жоқпын! Мен – Әлеммін! Мен бақыттымын!

Мен суретті өзім үшін саламын. Менің үш қуанышым бар, олар – отбасы, кескіндеме және теннис Суретшілерден Врубельді пір түтамын. Оның «Әзәзілі» – кемеліне келген рух пен сүлулық. Моненін «Қүмыраларын» жақсы көремін. Қалған суретшілерге салқынқандылықпен қараймын. Ұлы картиналарды сүлу фотосурет деп есептеймін, кейде мән-мағына беремін. Әйелдің денесі дегеніміз – Ән, Өмір, Тәнірі. Алмалар мен бүрыш бейнеленген натюрморттарды жақсы көремін. Олар мені арбап алады. Мен таңыркап. бас шайқаймын. Мен оларға тоймаймын. Күрделі композицияларды үнатпаймын. Менің көзқарасымша. бүл дегеніңіз – үсақталу. Мені не қызықтырады, мен ылғи соны ғана жазамын. Мен үшін ең бастысы – түс Бүл – көлемнің тазалығы. Бүл – өмірдің шаттығы мен рахаты.

ЕІортрет жазған кезімде, мен оның жанының суретін саламын… ол не нәрсе және қандай нәрсе! Адам өмірі – бізге бағынбайтын қүпия, жүмбақ, кемелденушілік. Өлең жазамын. Біреулерге үнайды.

Менің әлемім – сезім, махаббат, өмірге шаттана қарау. Мен адамның жаны мен оның образын көремін. Мен бала сияқты аңғалмын, өмірдің кемелдігіне сүйсінемін. Мен жалғызбын. Мен саяқпын. Айналамнын бәрі бос, кенеп те бос. Бірақ менің жаққан бояуларым маған күш беретіндерді жасап шығарады.

Менің картиналарым – менің балаларым мен немерелерім. Мені өзгелер түсіне ме? Бүл жағы маған маңызды болмаса да, қызық. Менің балалары мен немерелерім сүлулықта өмір сүріп жатыр. Олар онь: сүйеді, әлемнің кемелдігіне сүйсінеді. Көптеген суретшілер – көзбайлаушылар, мүмкін, мен де сондай шығармын. Бақыт мен үшін – менің сүйікті жандарымның жүзіндегі риясыз күлкі. Менің бетімдегі күлкі. Адамдардың бетіндегі күлкі. Менің бақытты болғым келеді!

Жаңа жыл – нағыз ғажайып мереке. Жыл бойына үйде шырша түрады. Ол мені аурудың мүңы мен жайсыз жағдайлардан арашалайды. Үйден әрдайым балғын гүлдер мен тамаша гүл шоқтары үзілмейді. Бүл – балаларымның сыйы.

Менің бойым күш-жігерге толы. Мен көз алдыңызда сауығамын. Менің жүзімде күлкі ойнайды. Өмірге жан кіреді. Өмір көңілді бола түседі. Өмір қызғылт тартады. Менің өмірімді жайнататын да осыдар. Мен осы аураға бөленіп жүрген жанмын.

 

         Я – ЧАСТИЦА МИРА

Я уверена, что всемогущий художник – это Бог! Остальные художники шебники. Все вижу на первом плане. Природа – это красота, советы: Цветы – это Божества. Люди – это чудо. Все разные, неповторимы кальные.

JML Я слишком сентиментальна. Даже в грязной луже с сухой веткой я на­столько цвета и удивительной красоты! Всей палитры красок недостаточно для дзете. При­рода недосягаема. Сидя перед холстом, серым или белым, я вижу предметы или тела ко­торые выплывают и приближаются ко мне. Для меня мазок – это крик души. Цвет – ас: радость, цвет – это упоение, цвет – это я!

Люблю сиреневые и желтые цвета. В одежде – черный. Пишу мастихином. Когда подо руки порхают, и я забываю, что больна и стара. Я молодею! Я живу! Я дышу! Я не суще­ствую! Я – Вселенная! Я счастлива!

Я рисую для себя. У меня три радости – это семья, живопись, теннис. Из художников идеал – Врубель. Его «Демон» – это совершенство духа и красоты. Люблю «Кувшинки Моне. К другим художникам я равнодушна. Считаю, что великие картины – это красивые фотографии, иногда со смыслом. Женское тело – это музыка, это жизнь, это Божество Люблю натюрморты с яблоками и перцами. Они меня завораживают. Я восхищаюсь и: удивляюсь им. Я ненасытна ими. Не люблю сложные композиции. На мой взгляд – эт: дробленность. Всегда пишу то, что мне интересно. Для меня цвет – это главное. Это све­жесть объема. Это упоение и наслаждение.

Когда пишу чей-то портрет, я рисую его душу… что он и каков он! Жизнь человека – это тайна, это загадка, это совершенство, неподвластное нам. Пишу стихи. Некоторых! нравится.

Мой мир – это чувства, любовь, наслаждение миром. Я вижу насквозь душу человека и его образ. Я наивна и, как ребенок, любуюсь совершенством мира. Я одинока. Я одиночка Вокруг меня пустота, и холст пуст. Но мои мазки создают нечто, чем я живу.

Мои картины любят мои дети, внуки. Поймут ли меня другие? Для меня не важно, но любопытно. Мои дети и внуки живут в красоте. Любят ее и восхищаются совершенстве’-‘ мира. Многие художники – волшебники, и я, возможно, тоже. Счастье для меня – это улыб­ка моих любимых. Это моя улыбка. Это улыбка людей. Я хочу быть счастливой!

Новый год – это самый сказочный праздник. Елка стоит дома круглый год. Она меня спасает от грусти, болезней и неприятностей. В доме меня всегда окружают свежие цветы и роскошные букеты.

 

I A M A  PARTICLE OF THE WORLD

 

 

I believe that the almighty artist is God! All other artists are wonder-workers. I see everything up close. Nature is beauty and perfection. Flowers are ambrosial. People are a miracle. Everything is different, inimitable, and unique.

I’m too sentimental. I see so much color and wondrous beauty even in a dirty puddle with a dry branch! An entire pallette of paints cannot provide enough color. The colors of nature are unattainable. Sitting in front of a gray or white canvas, I see objects or bodies come swimming out to me. A brushstroke for me is a cry from the heart. Color is joy, color is rapture, color is me!

I love lilac and yellow colors. In clothing, I prefer black. I paint with a palette knife. When I paint, my hands flitter, and I forget that I am sickly and old. I become young!

I live! I breathe! I don’t exist! I am the Universe! 1 am happy!

I paint for myself. I have three joys: family, painting, and tennis. Among artists, my ideal is Vrubel. His Demon Seated is the consummation of spirit and beauty. I love Monet’s Water Lilies. I’m indifferent to other artists. I believe that great paintings are like beautiful photographs, sometimes with a meaning. The feminine form is music; it is life; it is the divine. I love still lifes of apples and peppers. They fascinate me. They amaze and marvel me. My appetite for them is insatiable. I don’t care for complex compositions. In my view, they contain too many different elements. I always paint what interests me. For me, color is primary. It breathes freshness to the space. It is ecstasy and delight.

When I paint a portrait, I paint the person’s soul: what and who the person is. A person’s life is a mystery. It is a riddle. It is perfection beyond for our control. I write poems. Some people like them.

My world is full of feelings, love, and relish the world. I see through a person’s soul and past their form. I am naive, with a childlike admiration for the world’s perfection. I am lonely. I am a lone wolf. Around me is emptiness and a blank canvas. But my brushstrokes create something that I live.

My children and grandchildren love my paintings. Will others understand me? For me, it’s not important, but it is interesting. My children and grandchildren live in beauty. They love it and marvel at the world’s perfection. Many artists are wonder-workers, and so, perhaps, am I. Happiness for me is the smile on my loved ones’ faces. It is my smile. It’s people’s smiles. I want to be happy!

The New Year is the most fabulous holiday. A Christmas tree stands in my home year-round. It saves me from sadness, illness, and anxiety. At home, I am constantly surrounded by fresh flowers and lavish bouquets. Those are gifts from my children.

I am full of energy. I am getting healthier before your very eyes. I am smiling. The world :s coming to life. The world is becoming kinder. The world is becoming brighter. And I live this. I am shrouded by this aura.

 

 

 

 

Рауза Бейсембайқызы Ералиева 1936 жылы Украинада дүниеге келді. Ол кез- де әкесі сонда әскери қызмет атқарып, анасы Әсима дәрігер болатын. Ол інісі Асқан, сіңлілері Рамиля мен Рахима төртеуі тату-тәтті отбасында өсіп, ер жетті. Алматы көркемсурет училищесін аяқтаған соң ол өзінің үстаздық қызметін сызу мен сурет сабағының мүғалімдігінен бастады.

Шәкірттеріне көп уақытын бөлді. Шығармашылығының ерте кезеңінде-ақ қышқа де­ген қызығушылығы ояна бастайды. Рауза Бейсембайқызы түрлі декоративтік қасиеті бар қыш материалының пластикалылыгына деген қызығушылығын үзақ жылдар бойы сақтап келді. Суретші өзіндік дизайны мен өрнексуреті бар декоративтік вазалар топтамасын жа- сады. Өзінің жүмысына деген шығармашылық тәсілдің арқасында ол безендіруші-суретші ретінде бірталай табысқа қолы жетті. Ол орындаған көптеген тапсырыстардың ішінде кеңес кезеңінде өте танымал болған Алматының «Восход» және «Қазақстан» сияқты ірі сауда үйлеріндегі витриналардың дизайнерлік безендірілуі айрықша көзге түседі. Солай болса да, ол үшін кескіндеме – оның сүйікті кәсібі. Кескіндемемен айналыса отырып, жасара түседі, сөйтіп ол өзін бақытты сезінеді!

Рауза Ералиева – гажап адам, тез тіл табысады, асыл жар, сүйікті ана және әже. Және сонымен қоса тамаша суретші. Айша Ғалымбаева мен Қанафия Телжанов сынды т. б. Қазақстан бейнелеу өнерінің көрнект! түлғаларының шәкірті болуы да тегін емес. Суретшінің сөзіне қарағанда, оның кескіндемеге деген махаббатын оятып, түсті жанымен үгындырган, форма мен ырғақты сезіндірген, қоршаған әлемнің қайталанбас сүлулығын жібермей үстап алып, оны бере білуге, көрсете білуге үйреткен де нақ осы кісілер.

Суретші түрлі жанр жүмыс істейді. Бүлар – портрет, натюрморт, пейзаж, декоративтік және абстрактылық-символикалық композициялар.

Ерекше жан жылуымен салынған портреттерін ол өз отбасына арнайды. Олар – суретшінің жүбайы – Әлен-Бек Қамзаүлы – экономика ғылымдарының докторы, про­фессор, академик, қыздары – Лэйла, Әлия, Мәдина, немерелері – Камиля, Әсел, Рахман. Ералы, Нүралы, шөбересі Әнуар және т. б. Бір деммен салынған портреттері өзіне қымбатть: да жүрегіне жақын адамдардың мінез-қүлқының қолға үстатпас қырлары мен көңіл-күйін береді.

Қажырлы, жоғары парасат пен табандылық танытатын мінезге бай адам – жүбайы Әлен- Бектің портреті жинақы әрі үстамды түстік гаммада шешімін тапқан. Оның көзәйнектің ар жағынан қадала қараған көзқарасы байсалдылық пен шынайы мейірбандыққа толы.

Суретшінің өзінің 50 жылдық мерейтойына арнап, өзін арқасынан күрделі ракурста бейнелеген автопортреті өте көрнекті шыққан. Жарық түсіп түрған беті бекзаттық пен кемеліне келген әйел сүлулығына толы. Үлкен қоңыр көздерінде әлдебір сыр жасырынған…

Рауза Бейсембайқызының қолынан шыққан көптеген әйел портреттері шығыс сүлуларының образдарымен үндес. Бүл қатарға суретшінің өз қыздарының портреттерін жатқызуға болады. Қыздардың жарқын жүздерін көмкерген қара шаштары, жаңа туған ай- дай иілген қастары, баданадай көздері жастық шаққа тән әлемді білсем деген қүмарлық пен ашықтықты білдіреді. Үстіне үлттық киім, басына сәукеле киген немесе дәстүрлі әшекей бүйымдар таққан қазақ қыздары бейнеленген картиналар бөлек сипат алған.

Суретшінің жеке көрмеге қойылған жүмыстарының арасында тарихи әрі үлттық тақырыпқа арналған «Бейбарыс», «Томиристің жастық шағы» және т. б. картиналары бар. Бүлар таныстырылымдық мерекелік портреттер рухында жазылған қазақ аңыздары мен әфсаналарының желісімен байланысты көркемдікке бай образдар.

Суретшінің жақсы көретін жанры – натюрморт. Бүл жүмыстарда суретшінің кескіндемелік және колористік қабілеті толығымен әрі бар қуатымен ашыла түседі. Қызғалдақ, айылқияқ, лала, көкнәр және ботакөз бейнеленген гүлді композициялары нәзік лиризмге толы. Күлгін айылқияқты натюрмортындағы ашық түсті контраст көкшіл жасыл жапырақтар фонында бейнеленген сарғалдақтарды тудырған. Әрбір бөлшек қиялдағы дәлдікпен және жітілікпен берілген: күн шуағының молдығын білдіретін сары аталықтары бар бүгулі күлтелер мен үсақ ақ гүл жамылған бүтақтар, өсімдіктің әдемі үзын сабақтары, және тіпті солардың үстінде жорғалап жүрген қызыл қоңыз да көзден таса қалмаған.

Күнге әбден балбырап піскен алмалар, шабдалылар мен апельсиндер, жүзім мен бүргеннің шырынды сабақтары, қызыл және жасыл бүрыштар айтарлықтай шынайы, салмақты және материалды жазылған. Және осылардың барлығы да соншалықты тартым- ды да мәнерлі. Табиғат сыйының сүлулығы мен молшылығынан көзді айыру мүмкін емес!

Рауза Ералиеваның авторлық стилінің даралығы – түстің декоративтілігі мен образдарының көрнекілігінде. Ол кескіндеме бояуларына декоративті фактуралылық пен серпінді сипат береді. Қүбыла жарқыраған жалпақ бояу жағындылары полихромды мозаика сияқты өзінің бағалы қырларымен қүлпырып, кенептің бетімен жеңіл және еркін сырғиды.

Суретші өзінің шығармашылығында Алматы өзенінің жағалауын, тау сарқырамасының екпінді ағынын, көлдің түнық айдынын, балықшылар отырған қайықты, түнгі орманды, алып қарағаштың діңі мен бүтақтарын бейнелеп, пейзаж жанрына жиі ат басын бүрады… Әр жылдары салынған бүл картиналары балаларын өсіріп, шығармашылықпен айналысқан, : нын әр күніне қуанышпен қарай алатын өзінің туған жеріне деген үлкен сүйіспеншілігін ажақтайды.

Жастық шақ пен оптимизим үшқынын сақтай отырып, Рауза Бейсембайқызы қиялына канат байлаган арманшыл жан. Шын жүректен шыққан өлеңдер жазады. Ал оның нүрлы, куллырған палитраға толы картиналарынан жарқын да қуанышты сезім шашырайды.

«Ғашықтар» топтамасының картиналары романтикалық әуенге толы Оррегші адалдықты, махаббатты, биязылық пен бақытты дәріптеп, екі ғашық арасыңда пайда болатын сезімдер үйлесіміне ой тоқтатады…

Рауза Ералиеваның көп қырлы шығармашылығында жеңілдіктің және ашыктых ле-: қүпия ойдың желегіне оранған символикалық және абстрактылық композициялары орын алады. Олар декоративті және пейзаждық фонның ортасында адамдардын тулға : : мен бет-жүздерінің бейнесін қоса алған. Бүл картиналар бір жанрмен шектеліп калмай өздерін мәні зор, мазмүны терең шығарма ретінде танытады. Оларға қарап, суретші ө’/ з сүріп отырған бояулар мен образдардың көркем әрі таңғажайып әлемін көз алдынызға әкелуге болады. Ол оны қуаныш пен жер бетіндегі бақытқа толы күйінде көреді!

Біздің динамикалы және күн сайын өзгеріп отырған әлемде туған жерге, ата-анамызға. сүйікті жандарымызға, балаларымыз мен немерелерімізге махаббатымызды бүкіл өмір бойы сақтауымыз керек. Рауза Бейсембайқызы Ералиеваның бүкіл шығармашылығы осы- нау бір бәрін бойына сіңіретін өмірге, жақындары мен айналасындағы әлемге деген махаб- бат сезіміне бөленген. Осындай адамдардың арқасында ғана Әлемде ізгілік қанатын жая бермек.

 

Нүржамал Нүрфеизова,

өнертанушы,

Ә. Қастеев атындағы ҚР Мемлекеттік

өнер музейінің аға ғылыми қызметкері